Tips voor de popzaal van de 21 eeuw
Onlangs werd bekend dat bierbrouwer Heineken de nieuwe eigenaar wordt van de Rotterdamse popzaal Nighttown, die eerder dit jaar failliet ging. Hoe de nieuwe eigendomsverhoudingen vorm gaan krijgen moet nog blijken; er is al gehint naar een meer risicoloze programmering. Dat is geen aanlokkelijk perspectief. Beter lijkt het om de balans op te maken en te kijken naar de kansen en mogelijkheden voor de popzaal van de 21e eeuw. Een lijst met aanbevelingen.
Door Jan Hiddink
Stop de dwang van de grote getallen.
Doe niet mee in de capaciteitsrace met naburige popzalen. In het geval van Nighttown zijn dat Het Paard in Den Haag en 013 in Tilburg. Als alle zalen hun capaciteit als belangrijkste wapen in stelling brengen, dreigt een ééndimensionale strijd om de bezoekersaantallen. De programmering zal daarvan het eerste slachtoffer zijn. En de programmering, daar wordt een zaal in eerste en laatste instantie op afgerekend.
Propageer dat interessante popmuziek duur is,
net als andere belangwekkende kunst. Temper de wijdverspreide aanname dat de popsector zo goed is in het ophouden van z’n eigen broek. Maak duidelijk dat het geen pas geeft om de podiumprogrammering te bekostigen met armetierig opgezette dansnachten, waar wordt ingecasht op de grootste gemene delers.
Bezin op de functie als discotheek.
Sinds Nighttown eind jaren negentig niet als concertzaal, maar als ‘discotheek’ werd omschreven, heeft dat aanzienlijke schade in de beeldvorming opgeleverd. Een ‘discotheek’ wordt geassoccieerd met gedoe aan de deur, opportunistische dj’s, druggebruik en aanverwant gerommel dat het imago van de concertzaal bezoedelt. Denk dus na over de voorwaarden, waarop een popzaal op volwaardige wijze livemuziek en clubcultuur kan verenigen. Ga ervan uit dat het één niet ten koste mag gaan van het ander. En calculeer in dat hoogwaardige clubcultuur óók geld kost.
Zwicht niet voor gemakzuchtige, sociologisch gemotiveerde aanbevelingen
als zou Nighttown eigenlijk een ‘urban podium’ moeten worden, om zo recht te doen aan de veelkeurigheid van de plaatselijke bevolking. Zorg dat iedereen welkom is en programmeer met oog voor etnische diversiteit, maar laat hierbij de muzikale kwaliteit de leidraad zijn. Waak er ook voor, dat het poppodium wordt teruggedrongen in de rol van opbouwwerker voor de probleemjeugd, zoals het geval was in voorbije tijden.
Erken dat popmuziek volwassen is.
Popmuziek is jong van geest, maar de behuizing van die geest kan ook een zestigjarige zijn. De eerste generatie die een leven lang popmuziek als beste vriend is blijven koesteren, bereikt momenteel de pensioengerechtigde leeftijd. Elke week zijn er nieuwe pophelden te betreuren die vroegtijdig heengaan. Doe recht aan de leeftijdsopbouw van het poppubliek en van de makers. En besef daarbij: het in huis halen van het jonge en hippe publiekssegment ligt veel moeilijker dan de band met de meer volgroeide klasse, die behalve loyaliteit ook meer geld meebrengt. Wordt kortom geen slachtoffer van de heilloze vechtmarkt om de jongere, als er ook andere mogelijkheden tot publieksbinding zijn.
Durf internationaal te opereren.
Er zijn dit jaar al verscheidene concerten in Nederland geweest waarbij de zaal voor meer dan de helft is gevuld met Engelse fans, die hun favoriete band achterna reizen. Goedkope vluchten van prijsvechters zullen steeds vaker een dergelijke publieksopkomst garanderen. Dit fenomeen gaat hand-in-hand met internetsites als My Space en Youtube, waar nieuwe bands binnen de diverse communities kunnen doorbreken op een schaal en snelheid die voorheen simpelweg niet bestond. De popzaal van de nabije toekomst zal actief op deze dynamiek moeten inspelen, met alle kansen en risico’s van dien. De bemiddelende rol van de zaal zal in deze nieuwe praktijk ingrijpend veranderen, net zoals die van de platenindustrie, de boekingskantoren, agentschappen en ticketbureaus.
Ga crossmediaal.
Stream concerten, denk na over de functie van een zaal op het web, wordt je eigen zendgemachtigde, bedrijf je eigen journalistiek –wees weer eens de punker die alles zelf doet. De site van Fabchannel, dat concerten in Paradiso en de Melkweg streamt, bewijst dat óók concerten op kleine schaal, en met betrekkelijk onbekende namen, op het web tot grootse dimensies kunnen uitgroeien.
Maak keuzes.
Het cliché wil dat er uiteindelijk maar twee soorten muziek bestaan: goede en slechte. En hoewel daarover moeilijk overeenstemming valt te bereiken, is er wel degelijk heel veel over te zeggen. Laat die discussie niet smoren door de logica van de marktkoopman en de merites van het poldermodel. Praat over de inhoud. Ontwikkel een inhoudelijke standaard, investeer in die inhoud en laat geen programma’s toe die simpelweg niet voldoen aan de standaard. Durft te weigeren; zoveel groter zal de bezieling zijn voor alle muziek die een zaal wèl programmeert.
Jan Hiddink is muziekjournalist en als programmeur verbonden aan concertzaal Paradiso te Amsterdam.
Kader 1: Gesloten zalen
Nighttown is de eerste grote popzaal in Nederland die failliet is gegaan. Eerder al ruimden enkele kleinere zalen het veld. Vorig jaar moest popzaal Muzinq in Almere al na drie maanden de deuren sluiten. En in 2003 moest poppodium De Vloer in Utrecht sluiten, maar deze zaal werd ‘geadopteerd’ door het grotere Tivoli en ging verder als popzaal De Helling.
Uniek aan de Nighttown was dat de zaal vanaf de opening, eind jaren tachtig, werkte met een publiek-private bedrijfsvoering. Aanvankelijjk werd die constructie als een voorbeeld genoemd voor andere zalen. Met het faillisement van Nighttown lijkt er een einde gekomen aan deze vorm van bedrijfsvoering. De constructie geldt nu als ondoorzichtigheid en mislukt.
Kader 2: Professionalisering en schaalvergroting
De afgelopen vijftien jaar hebben bijna alle grote zalen in Nedeland de omslag gemaakt van vrijwilligersorganisatie naar professionele cultuurinstellingen. Eenzelfde professionalisering heeft ook plaats gevonden aan de aanbodkant van bands, artiesten en dj’s. De marges om het hoofd financieel boven water te houden, zijn daarmee krapper geworden.
In relatie tot de subsidiërende plaatselijke overheden, gelden de meeste popzalen als betrekkelijjke nieuwkomers, die (nog) niet kunnen rekenen op de gesettelde posities van schouwburgen en theaters. De afgelopen jaren zijn vele nieuwe, grotere popzalen opgeleverd. De verbouwingsplannen hiervoor zijn doorgaans gemaakt in de topdagen van de hoogconjunctuur, midden jaren negentig. De komende jaren zal blijken of er sprake is van teveel zaalcapaciteit voor te weinig publiek.
― jnhk (jnhk), Tuesday, 22 August 2006 18:40 (nineteen years ago)